महाराष्ट्र राज्यातील कोल्हापूर शहर हे एक धार्मिक स्थळ आहे जेथे दरवर्षी हजारो भाविक भेट देतात. हे शहर, ऐतिहासिक किल्ले व राजवाड्यांमुळे, आपल्या राष्ट्रासाठी एक अभिमान आहे. या शहराला कोल्हापूर असे नाव, कोसुर नावाच्या एका राक्षसावरून देण्यात आले ज्याचा वध देवी महालक्ष्मीने केला होता. .
कोल्हापूरच्या इतिहासावर एक नजर
शेकडो वर्षांपूर्वी, अस्तित्वात आलेले हे क्षेत्र, सह्याद्रीच्या पर्वत रांगेजवळ वसलेले आहे. हे क्षेत्र कोल्हापूर बनवण्यासाठी छत्रपती ताराबाई यांना श्रेय जाते. ताराबाईनंतर कोल्हापूरची जबाबदारी सतार छत्रपती शाहू महाराज यांच्या हाती आली होती. त्यांनी या प्रदेशात सामाजिक आणि शैक्षणिक विकास केले. आध्यात्मिकरित्या असे मानले जाते की भगवान विष्णूने कोल्हापूरला स्वतःचे खाजगी निवासस्थान मानले होते. या ठिकाणाला ‘दक्षिण काशी’ असेही म्हटले जाते.
कोल्हापूरात ही स्थळे अवश्य पहा
महाराष्ट्राच्या विविधतेत – धुक्यातील दूर पसरलेले पर्वत, हिरवट हिरवे वन, ऐतिहासिक किल्ले आणि धार्मिक स्थळे यांचा समावेश आहे.
येथील कोल्हापुरी मसालेदार पदार्थ आपण खाऊ शकता. कोल्हापूर बद्दल आणखी एक विशेष गोष्ट जी केवळ थोड्याच लोकांना माहिती आहे ती ही की, येथे भारतातील सर्वात पहिला चित्रपट ‘राजा हरिश्चंद्र’ बनवला गेला होता. येथील बहुतेक लोक मराठी बोलतात, तसेच गुजराती आणि मद्रासी बोलणारे लोक देखील इथे आढळतात.
न्यू पैलेस – शाहू संग्रहालय, कोल्हापुर
हे संग्रहालय एकेकाळी छत्रपती शाहू महाराज्यांच्या राजघराण्याचे निवासस्थान होते व या कारणास्तव येथे हिंदू आणि ब्रिटीश संमिश्रणांची रचना आढळते.
भवानी मंडप, कोल्हापूर
छत्रपती शाहू महाराजांच्या पार्श्वभूमीशी संबंधित असलेले हे ठिकाण ‘ग्लोरी ऑफ द सिटी’ असे ओळखले जाते. भवानी मंडप शिवाजी महाराजांनी बांधले होते व हे मंडप देवी भवानीला समर्पित आहे. भव्य मंडपामधील मोठा हॉल व भव्य दालन आपले मन मोहवून टाकेल.
गगनगिरी महाराज मठ, कोल्हापूर
जंगलाच्या मधोमध स्थित असलेल्या या मठात योग आणि ध्यान शिकविले जाते. असे म्हटले जाते की महाराजांनी आठ वर्ष अत्यंत कष्ट घेऊन येथे तपस्या केली होती. विदेशी पर्यटकांना हे अध्यात्मिक केंद्र खूपच आवडते.
गगनबावडा, कोल्हापूर
कोल्हापूरपासून ५५ कि.मी. दूर स्थित हे ठिकाण अतिशय सुंदर हिल स्टेशन आहे. ज्यांना ट्रेकिंग आणि रॉक क्लाइंबिंग आवडते त्यांनी या ठिकाणी भेट द्यायला विसरू नये. गगनबावडाला अॅडव्हेंचर पॉईंट म्हणणे चुकीचे ठरणार नाही. या ठिकाणी जवळच एक आश्रम आहे जेथे लोक ध्यान आणि योगा करण्यासाठी येतात.
कोल्हापूरातील खरेदी
आपण येथील चप्पल खरेदी न केल्यास, कोल्हापूरला येण्याचा फायदा नाही. स्वत:साठी आणि संपूर्ण कुटुंबासाठी कोल्हापुरी चपल जरूर विकत घ्या. या चप्पलांची खासियत म्हणजे ही चप्पले मशीन द्वारा नव्हे तर हाताने तयार केली जातात. चप्पलां व्यतिरिक्त, कोल्हापूरचे मसाले व दागिनेही अतिशय लोकप्रिय आहेत.
महालक्ष्मी मंदिर, कोल्हापूर
जर आपली देवावर श्रद्धा असेल तर आपण अवश्य महालक्ष्मी मंदिराला भेट द्यावी. हिंदू धर्मातील पवित्र पुराणात अनेक वेळा या मंदीराचा उल्लेख केला गेला आहे.
कासबाग मैदान, कोल्हा्पुर
हे मैदान कोणतेही साधारण मैदान नाही तर कुस्तीचे मैदान आहे जिथे ३०,००० दर्शक बसण्याची क्षमता आहे. छत्रपती शाहू महाराजांनी या मैदानाची निर्मिती कुस्तीला प्रोत्साहन देण्यासाठी व त्याचा प्रसार करण्यासाठी तसेच कुस्ती शिकवण्यासाठी केली होती.
रणकला चौपाटी, कोल्हापूर
मुलांना कोल्हापूर मधील रणकला चौपाटी फार आवडेल कारण येथील सुंदर बाग व शालिनी पैलेस मध्ये खेळण्यासाठी मुलांना भरपूर ऐैस पैस जागा उपलब्ध आहे. शाहू महाराज्यांनी चौपाटी नावाच्या कृत्रिम झऱ्याची निर्मिती येथे केली होती.
राधानगरी धरण, कोल्हापूर
भगवती नदीच्या काठावर बांधलेले हे धरण जवळपास शंभर वर्षांपूर्वी बांधले गेले होते. या धरणाचे पाणी मुख्यतः सिंचनसाठी वापरले जाते.
ज्योतिबा मंदिर, कोल्हापूर
कोल्हापूरचे ज्योतिबा मंदिर बारा विद्यमान ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे जे केदारनाथ म्हणून प्रसिद्ध आहे. रत्नागिरी म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या या ठिकाणी राक्षस रतनासुरचा तीन हिंदू देवता, ब्रह्मा, विष्णु आणि महेश यांनी वध केला होता. महिन्याच्या प्रत्येक पूर्णिमेला येथे भव्य मेळावा होतो.
हे देखील वाचा: 12 Jyotirlinga in Marathi
कोल्हापूरला कसे पोहोचाल?
जवळील राहणारे पर्यटक बसमधून कोल्हापूरला जाऊ शकतात. महाराष्ट्र सरकारने कोल्हापूरच्या पर्याटनाला प्रोत्साहित देण्यासाठी अनेक बस सुरू केल्या आहेत.
रेल्वेमार्गे कोल्हापूरला कसे पोहोचाल
कोल्हापूर येथील रेल्वे स्टेशनचे नाव ‘छत्रपती शाहू महाराज टर्मिनस’ आहे जिथून देशातील अनेक शहरांसाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत.
विमानाने कोल्हापूरला कसे पोहोचाल
कोल्हापूरमधील उज्ला वाडी विमानतळापर्यंत पर्यटक प्रवास करू शकतात, जे देशाच्या अनेक शहरांशी जोडलेले आहे. विमानतळावरून आपण टॅक्सी ३०० रुपयांनी भाड्याने घेऊन संपूर्ण शहर फिरू शकता.
कोल्हापूरचे हवामान
कोल्हापूरमधील हवामान, वर्षातील बारा महिने समानच राहते. आपण कोणत्याही हंगामात येथे भटकू शकता. कधीकधी पावसाळ्यात येथे पूराचा सामना करावा लागतो. पर्यटक हिवाळ्यात कोल्हापूरला फिरण्यास पसंद करतात.
उन्हाळा
उन्हाळ्यात, कोल्हापूरचे तापमान ३८ अंश सेल्सिअस पर्यंत असते. पर्यटक या वेळी आरामात कोल्हापूरला भेट देऊ शकतात.
पावसाळा
जुलै ते सप्टेंबर पर्यंत कोल्हापूरमध्ये पावसाळा असतो. या दरम्यान पश्चिम घाटावर पाऊस पडतो. कधी कधी येथे खूप पाऊसही असतो.
हिवाळा
कोल्हापूरात हलकी थंडी पडते. यावेळी तापमान १४ अंश सेल्सियस ते ३० डिग्री सेल्सियस पर्यंत असते.
